millivicdan.org - İnsanlık tarihi boyunca görülmüştür ki denetimsizlik sorumsuzluk, sorumsuzluk verimsizlik, verimsizlik ise bütün hastalıkların doğuş sebebi olmuştur.. Dünyada ilk kamu denetimi olarak İnsan hakkı ihlalini önleme amacıyla kurulmuş divan-ı mezalim bizim tarihimize ait olmasına rağmen literatüre maalesef ombudsmanlık adı ile İsveç yani batı eli ile geçmiştir.
12 EYLÜL REFERADUMUNUN DEMOKRATİK KAZANIMI ; İktidarının Demokratikleşme yolunda önemli katkılarından biride. 12 Eylül Halk Oylaması ile Anayasamıza dahil edilen Kamu Denetimidir. Bizler acizane yazılarımız ve halkımıza yönelik söylemlerimizle her türlü siyasi mülahazanın dışında referandumda EVET denilmeli derken bir önemli sebebi de böylesine bir anayasal değişimin devletin tıkanmış damarlarının açılması ve seçilmişlerin art niyetli tıkanıklıklarına Baypas görevi yapacak olmasıdır. Her ne kadar haksız suçlama ve söylemlere maruz kalmış olsak ta ülkenin normalleşme sürecine karınca misali katkı bizleri bahtiyar etmektedir.

UNUTULMUŞ TARİHİMİZ DİVAN-I MEZALİM : Ombudsman kelime itibariyle İsviçre'de “aracı” anlamına gelen “ombuds” ile kişi anlamına gelen “man” kelimelerinden oluşmuş aracı kişi anlamına gelmektedir. Türkçe karşılığı kurumsal kamu denetici, kamu hakemi vs. gibi adlandırılmış Türk Dil Kurumu ise parlamento tarafından görevlendirilen vatandaşları resmi makamların keyfi ve yasa dışı uygulamalarına karşı korumakla görevli kişi veya kurumlar diye tarif etmiştir.

Kurumsal anlam ombudsman terimi parlamento tarafından seçilerek bireyle devlet organları arasındaki anlaşmazlıklarda arabuluculuk yapan bağımsız bir kurumdur. Dünyada ilk defa 1967'de ABD'de uygulanmaya başlanmış olsa da benzer uygulamalar hem Osmanlı İmparatorluğunda hem de başka ülkelerde de daha önceki tarihte olmuştur.

Ombudsmanlık kurumu her ne kadar resmi uygulaması ve Dünya literatüründe yer alması ismi ilk kez 1713 yılında İsveç'te kurulmuşsa da Ülkesinden kaçarak Osmanlı'ya sığınmış Charles kaldığı süre içerisinde Ahilik ve Kadılık müessesesi yanında Divan-ı Hümayun çatısı altında faaliyet gösteren yönetim tarafından haksızlığa uğrayan kişileri dinleyip haksızlığı sona erdirip karara bağlayan kurumdan etkilenerek bu müessesenin ülkesinde kurulması halinde dönüş şartı ile 1713 de İsveç'te kurulmuştur.

1704-1714 yıllarında Osmanlı topraklarına sığınmış olan İsveç Kralı 12. Charles (bizim demirbaş Şarl diye tanıdığımız) uzaktaki kralın Stokholm'de ki yöneticilerin yasalara gereği gibi uymasını gözetecek, kralın gözü kulağı olacak bir kişinin atanmasıyla başlamış ve bir türlü bizim olmasını başaramadığımız literatüre girmiştir”¦

Paris yerel yönetimi ombudsman ve ombudsmanlığın tanıtım bölümü birinci paragrafında “kurum her ne kadar 1844 başında İsveç'te ortaya çıkmışsa da İsveç kralının 1709-1714 döneminde sığındığı Osmanlı'da görerek ülkesinde uyguladığı bir kurumdur.” demiştir.

Bu durumu Zekeriya Temizel'in (eski Maliye Bakanı) demirbaş Şarl'ın Edirne yakınlarında Demirtaş Konağında kalırken bu atamayı yaptığı tez ve araştırmasını doğrulamaktadır.

DİVAN-I MEZALİM Osmanlı idare yapısının en yüksek adli merci olan Kadıasker'in başkanlığında şikayete konu olan merciinin bağlı olduğu vezirin katılımıyla toplanıp, gayri kabilde karara bağlayan ve yaptırım gücü olan bir kurumdur”¦

Osmanlı'da son dönemine kadar padişaha karşı dahi istiklalini muhafaza etmiş kadılık müessesesi bünyesinde bulunan DİVAN-I MEZALİM kurumu devlet işleyişinde hukuk adına büyük görevler üslenmiştir.

Osmanlı'nın en kudretli padişahı Yavuz Sultan Selim'e kadının huzuruna kaftanı ve gösteriş ile çıkmasının yersiz olduğunu hatırlatan bir hukuk düzenidir. Hukuk ve fıkıh açısından önemli kararlar vermiş kanunun ayrıca araştırması gerekir diye düşünüyorum.

Bugün İsveç'ten sonra ilk 1919 Finlandiya, 1955 Danimarka, 1965 Norveç, Yeni Zelanda, Fransa, İngiltere, ispanya, İtalya gibi ülkelerde uygulanmaktadır.

KAMU DENETİMİ (ombudsmanlık) ile BAĞIMSIZ DENETİM Kamu ve Özel sektördeki düzensizlik ve sorumsuzluğa çare olur mu..!..?

Demokrasilerde geçiş sürecinde siyasetinde yozlaştırdığı bürokratik oligarşiye karşı bireyin haklarının korunması ve zorlukların aşılması hususunda ciddi sıkıntılar yaşandığı gibi Özel sektörün de üretim ve kurumsallıkla büyümek yerine siyaset ekseniyle devletten beslenmek gibi garabet doğurmaktadır. Bütün bunlar hem bireyin kamu yönetimi karşısındaki hakları hem de kamu ve özel iktisadi kuruluşların verimliliği ile kurumsallığının güçlendirilmesi açısından DENETİMİN ülkenin geleceği açısından ehemmiyeti artmaktadır.
Özellikle son 6102 sayılı TTK çerçevesinde dünya ile (AB) uyumun ticari bir zorunluluk haline gelmiş olması ABD gibi ekonomi devi ülkenin UFRS'na (Uluslar Arası Muhasebe Standartları) dahil olması Bağımsız Denetimin önemini daha da artırmıştır.

Ülke yönetimlerin siyasi partiler yasalarına göre kurulmuş olsa da bir devlet partileri vardır birde devlet partisi vardır”¦ Özellikle bürokrasinin devletçilik adına adı konulmuş bir partisi vardır”¦ Kaldı ki sivil siyasetle seçilenlerin dahi bulunduğu makamları kullanarak bireyin haklarının ister devlet bürokrasisi ister özel iktisadi kuruluşlarca gasp edebildiği bir modern kölelik dönemi süreci yaşamaktayız.

Olumsuzlukları görmeme üzerini kapama hatta devlet adına devlet sorunu getirerek hatasını örtbas eden bir devletçilik partisi anlayışına birde seçilmişlerin katılabilmesi ülkemiz için bireye tanınan ancak şu an işlevsellik kazanamamış bu Anayasal hakkın ne kadar önemli olduğunu daha açık hale getirmektedir”¦

Sivil yapılanmasıyla kamu denetimi kendisini adı konulmamış devlet partisinden geçinenlerin zihinsel paradigmaları ve uygulamaları açısından bir değişim-gelişimi de başlatacaktır”¦

İyi yapılanmış verimliliği hakkaniyeti esas alan kamu denetimi kurumun ortaya koyacağı uygulama sonuçları ile de kamu yönetiminde bir baypas görevi ile tıkalı damarları görmek ve açmak gibi ülkenin kamu yönetimindeki işleyişine de katkı sağlayacaktır.

Bugün Birleşik Krallık (İngiltere) 2016 yılı başlangıcından sadece özel sektör değil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının dahi Bağımsız Denetime tabi olması yolunda hem yasal hem de pratik uygulamalara başlamıştır.

İngiltere'nin dünya hakimiyeti ve etkinliği düşünüldüğünde ister Kamu Denetimi (ombudsmanlık) deki başarısı ister var olan etkin Bağımsız Denetim kervanına kamu kurumlarını dahil etmesi bizim ise hem Anayasa koymuş olmamıza rağmen Kamu Denetimi ve Türk Ticaret yasası ile yürürlükte olmasına rağmen Bağımsız Denetim bırakın kamuyu sendika, vakıf, dernek ve futbol kulüpleri yada mahalli idareleri dahil etmekten imtina eden bir anlayışla nasıl BÜYÜK DEVLET olacağız anlamakta zorlanıyorum.

Bu anayasal değişim ile Bağımsız Denetim yasasını çıkarmış bir iktidarın hayrının batal olmaması ve yarınlarda tekrar geçmiş hataların tekerrürünü yaşamamak ve de ülkeyi ve firmaları idare edenlere hesap verme bilinci yerleştirilmesi açısından bir an önce hem tarihimiz hem bugünün evrensel ölçüleri çerçevesinde Kamu Denetimi ve Bağımsız Denetime Kurumsal İşlevsellik kazandırılması ülkemiz adına bir zorunluluktur”¦