Âdâp ve Erkân Üzerine - Mustafa Duman | Milli Vicdanın İlimle Hicreti
  • YAZARLAR
  • Emrullah ÖNALAN
  • Mehmet Zeki İŞCAN
  • Cevat GERNİ
  • Hasan SAĞINDIK
  • Seyfullah TÜRKSOY
  • Menderes ALPKUTLU
  • Lütfü ŞEHSUVAROĞLU
  • Turan GÜVEN
  • M. Hanefi PALABIYIK
  • Kemal Polat
  • İrfan SÖNMEZ
  • Mustafa AKIN
  • Hacı GÜRHAN
  • Hafize ŞAHİNER
  • Fatma Sönmez
  • Ahmet ÜNAL
  • İrfan SEVİNÇ
  • Şahabettin YILDIZ
  • Oğuzhan ÖLMEZ
  • Ahmet Coşkun DÜNDAR
  • Muharrem BİTİREN
  • Mehmet SAĞLAM
  • Mete ÖZDİKİCİ
  • Ahmet ÖZTÜRK
  • Ufuk ÜNAL
  • B.BARIŞ KERİMOĞLU
  • M.Çağdaş ÇAYIR
  • Ahmet İZZETGİL
  • ERHAN HAŞLAK
  • Veysel AŞKIN
  • Suat UNGAN
  • Hayrullah DEMİR
  • Cemil İLBAŞ
  • Tahsin BULUT
  • Coskun KÖKEL
  • Bülent KARAKELLE
  • Senar BAŞAK
  • Küşat TAŞKIN
  • Orhan ARSLAN
  • Hakkı DURU
  • Hüseyin AKDOĞAN
  • Osman Kenan AKSOY
  • Hayrettin NEŞELİ
  • Kerim Alperen İBİŞ
  • R.Alparslan TOMBUL
  • Mehmet DOĞAN
  • Ali ARASOĞLU
  • Manaf BAGİRZADE
  • Zülfikar ÖZKAN
  • Veysi ERKEN
  • Abdulnasir KIMIŞOĞLU
  • Ömer YÜCE
  • Cengiz Yavilioğlu
  • Kemal YAVUZ
  • M.Lütfü YILDIZ
  • Orhan İBİŞOĞLU
  • Mehmet OKKALI
  • İsmet TAŞ
  • İsmail GÜVENÇ
  • M.Alperen ÇÜÇEN
  • Orhan KAVUNCU
  • Mustafa Toygar
  • Mete GÜNDOĞAN
  • Sadi SOMUNCUOĞLU
  • Ertugrul ASİLTÜRK
  • Yunus EKŞİ
  • Muhammet Esat KESKİN
  • Yücel OĞURLU
  • Aynur URALER
  • Hasan Gökhan Kotan
  • Mehmet Akif OKUR
  • Bozkurt Yaşar ÖZTÜRK
  • Mahmut Celal ÖZMEN
  • Fazlı POLAT
  • Mustafa İLBAŞ
  • Serkan AKIN
  • Musa IŞIN
  • Gündüz GÜNEŞ
  • Enver Alper GÜVEL
  • Necdet TOPCU
  • Onur ERSANÇMIŞ
  • Mehmet Bozdemir
  • Fahri Akmansoy
  • M. İkbal Bakırcı
  • M.Talât UZUNYAYLALI
  • Rubil GÖKDEMİR
  • Zeki ŞAHİN
  • Özkan ÖZKAYA
  • Dr. Muhsin YILMAZÇOBAN
  • İparhan UYGUR
  • Sami ŞENER
  • Hakkı ÖZNUR
  • Mehmet MUTLUOĞLU
  • Nurettin KALDIRIMCI
  • Ali Rıza MALKOÇ
  • Namık Kemal ZEYBEK
  • Atilla BİTİGEN
  • Mahmut Zeki ÇABUK
  • Emre KESKİN
  • Şener MENGENE
  • Selami BERK
  • Mehmet MUTLUOĞLU
  • Abdullah NEHİR
  • Gafur OTURAK
  • Recai ÇELİK
  • Ahmet Berhan YILMAZ
  • Nazmi ÖLMEZYİĞİT
  • Necdet BAYRAKTAROĞLU
  • Tarık Sezai KARATEPE
  • nikaO
  • Mustafa Duman
  • Ramazan ASLANBABA
  • Feyzullah BUDAK
  • Mahmut Esfa EMEK
  • Orhan SÖYLEMEZ
  • Asiye TÜRKAN
  • MİLLİ VİCDAN
  • KONUK MAKALELERİ
    ÂDâP VE ERKâN ÜZERINE
    Yazar: Mustafa Duman
    Âdâp ve erkân...a'lar ince...bu yazıya tenezzül eden arkadaşların, inceliğe dair fikirleri vardır ve kendi incelikleri de zaten malumunuz...
    millivicdan.org -

    Âdâp, edebin çoğulu ve edep de görgü, terbiye demek...kısaltılmış hali tabii ki...

    Erkân da rukn'un çoğulu...rukn ise direk ve destek demek...ancak bu direkler ve destekler, ayakta tutan ve itibar kazandıran cinsinden...

    Âdâp ve erkân genellikle birlikte kullanılır...nakşibendiyyede de birlikte kullanılıyor fakat onlarda onlara mahsus bir anlamı var...''kelimât-ı kudsiyye'' yani kutsal kelimeler diyerek de karşıladıkları bir anlam...

    Kelimât-ı kudsiyye yahut nakşibendiyyenin âdâp ve erkânı 12. asırda Buhara'nın Gucdüvan köyünden, tabii hâcegân silsilesinden ve silsilenin başlarındaki Abdülhalik tarafından vaz edilmiş...

    Âdâp ve erkân, 11 prensipten ibaret...bu prensiplerin Gucdüvanî tarafından ortaya konuldukları muhakkak fakat 11'inin de onun tarafından ortaya konulduğu kısmı biraz karışık...Gucdüvanî'nin 8 prensip vaz ettiği ve sonradan 11'e tamamlandığı iddiası daha ikna edici...

    Bizi ilgilendiren tarafı şu...nakşibendiyyenin âdâp ve erkânı asırlardır bu 11 prensipten ibaret...söylemeye çalışayım...

    Hûş der Dem ile başlıyor...her nefesi gafil olmaksızın alıp vermek...

    Nazar ber kadem...bakışları ayaklarında olmak...

    Sefer der Vatan...sürekli iyiliğe doğru yolculuk halinde olmak...

    Halvet der Encümen...kalabalık içinde yalnızlık...(Ben bunu nakşilerden öğrenmiştim...ya Yasin okurdum içimden yahut Mona Roza)

    Nigâhdaşt veya Nigâhdaşt-ı havatır...kalbi korumak yahut hatıra gelenlerden kalbi korumak...

    Etti 5...2 yâd ve 3 vukuf ile 10 olacak...bâzgeşt'i bilerek sona saklıyorum...

    Yâddaşt ve Yâdkerd...2 yâd bunlar...Allahı kalp ile ve zikr ile daima hatırında tutmak...

    Vukuf-ı Kalbî, Vukuf-ı Zamanî ve Vukuf-ı Adedî...3 vukuf da bunlar ve bu 3 vukuf'un Gucdüvanî tarafından vaz edilen ilkelere sonradan ilave edilmiş olmaları kuvvetle muhtemel...kalple vakıf olmak, zikrin zamanına ve adedine vakıf olmak...

    Geldik Bâzgeşt'e fakat önce nefy-ü isbat zikrini söylemem lazım çünkü onun sonunda...''Dil damağa yapıştırılır, nefes göbeğin altında hapsedilir, sonra damağın sonuna kadar “l┝ çekilir. Oradan “ilâhe” sağ omuza, “illâllah” da kalbe aktarılır.''...

    Nefy-ü isbat zikrinde hapsedilen nefes salınırken, ''ilahi ente maksudi ve rızake matlubi'' deniliyor...Bâzgeşt bu işte...Allah'ım maksadım sensin ve talebim senin rızan...

    Siz hiç maksadı Allah ve talebi Allah rızası olan nakşi gördünüz mü diye sormayacağım çünkü ben gördüm yahut gördüğümü zannettim...şöyle sorayım ve 11 ilkeyi dikkate alarak cevap verin...piyasaya çıkmış nakşiler arasında 11 de 1 oranında da olsa nakşi diyebileceğiniz kimse var mı...

    Bilmiyorum...bozuldular yahut bozulma sürecinin biz sonuna denk geldik...bildiğim...toplum vicdanında mahkumdurlar ve devlet nazarında kriminal vaka olmalarına da pek fazla kalmamıştır...

    Bu kıymetsiz metin, eski asırların hâcegân büyüklerine ve onların aziz hatıralarına saygı yerine geçse keşke...

    Mustafa DUMAN